Viết Ngắn

Chút kỷ niệm còn sót lại với bộ Đô-Rê-Mon nguyên bản 1993

Ngày 11/12/1992, cách đây 25 năm trước, bốn tập truyện tranh đầu tiên của bộ sách “Đô rê mon chú mèo máy thông minh “đã được phát hành tại TP Hồ Chí Minh. Ngày này đã được ghi nhận mở đầu cho sự kiện xuất bản Đô rê mon ở Việt Nam. Có thể nói,  Chú mèo máy thông minh Đô rê mon chính là sự mở đầu cho nhận thức của thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam lúc bấy giờ hiểu rõ hơn về thuật ngữ truyện tranhmanga hay cũng có thể gọi là bước chạm đầu tiên của văn hóa Nhật Bản đến với người Việt Nam sau cuộc chiến tranh dai dẳng và vất vả để hồi phục đất nước sau đó. Sự xuất hiện của Đô re môn năm 1993 như một kỷ niệm không bao giờ phai nhạt của thiếu nhi thời đó, mà có lẽ, họ đã là cha mẹ của những em thiếu nhi khác, ngay tại thời điểm này.

Sau 25 năm, sau nhiều lần tái bản với số lượng “khủng”, bộ truyện Đô re môn vẫn được nhà xuất bản Kim Đồng phát hành để phục vụ cho trẻ em Việt Nam. Tuy bây giờ, giấy có thơm hơn, bìa có đẹp hơn với lớp phủ nhựa bên ngoài bóng loáng, giá có tăng cao hơn theo vật giá thời cuộc, sách phải lật từ sau ra trước để khớp với cách đọc manga của người Nhật nhưng có lẽ, bộ truyện nguyên bản năm 1993 với sự dung dị của nó mãi không bao giờ phai nhạt trong tâm trí chúng ta.

Tập 1: Chiếc khăn biến hóa.

Tập 2: Máy hút chữ.

Tập 3: Những nhà tạo mốt.

Tập 4: Mảnh đất người tí hon.

Trong những tập truyện tranh Dô rê mon đầu tiên có thêm phần Lời dẫn truyện, đây là một diểm khác biệt giữa bản truyện Việt Nam ( lần phát hành đầu tiên) và nguyên tác tiếng Nhật. Bộ truyện xuất bản lần đầu 78 cuốn (có 1 tập đôi đó là tập cuối cùng: tập 77-78), ban đầu giá 3.000đ, sau giảm giá lần 1 là 2.700đ, lại giảm giá lần 2 là 2.500đ.

Bộ truyện dài phát hành mùa hè 1993, lung linh sắc màu, giá 5.500đ cho 1 tập. Dày 192 trang.

“Ta học được gì từ Đô rê mon”

Đây là bài viết của ông Shindoh Masaaki–Trưởng phòng bản quyền, Ban quốc tế của Nhà xuất bản nổi tiếng Shogakukan của Nhật Bản. Ông từng làm việc cho nhà xuất bản Shogankukan từ năm 1974. Bài viết được thực hiện năm 2003, nay TheSaigon8 xin được trích dịch một phần và giới thiệu đến quý độc giả:

“Năm nay là tròn kỷ niệm 30 năm ngày khai sinh của chú mèo máy Đô rê mon. Tính đến bây giờ, hơn 100 triệu bản in của Đô rê mon, gồm 45 tập truyện ngắn và 23 truyện dài được bán ra và được trẻ em khắp Nhật Bản đón đọc nồng nhiệt. Bộ truyện tranh này còn được phổ biến rộng rãi đến với độc giả ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Indonesia, Việt Nam, Singapore, Malaysia và Thái Lan. Phim hoạt hình chuyển thể từ bộ truyện tranh cũng được trình chiếu trên ti-vi và các rạp chiếu phim ở những quốc gia kể trên.
Bối cảnh, nội dung và “concept” của bộ truyện Đô rê mon dựa trên cuộc sống đơn giản của một cậu bé 10 tuổi ở Nhật tên Nobita nhưng mọi thứ không chỉ dừng lại ở đó. Người đọc và các nhân vật trong truyện có cơ hội để trải nghiệm và phiêu lưu đến rất nhiều thế giới khác nhau, vượt ra khỏi biên giới của những điều thường nhật, thỏa lòng với những món đồ bửu bối công nghệ từ chiếc túi không đáy đeo trước bụng Đô rê mon mỗi khi Nobita gặp nguy khốn. Danh họa Fujiko F. Fujio đã sử dụng rất thuần thạo nguyên tắc Rhetorical Appeals cho mỗi tập truyện của mình để chuyển tải thông điệp giáo dục đến trẻ em và cả phụ huynh khi tiếp xúc các mẩu truyện ngắn trong Đô rê mon.
Nhà xuất bản Shogankukan hiện nay có hơn 150 tập tài liệu dùng để sử dụng cho việc học tập và nghiên cứu dựa trên các yếu tố và nhân vật có từ Đô rê mon: từ vở bài tập, cho đến số học (làm cách nào để nhân, chia); hay các học tiếng Kanji–Hán tự Nhật Bản; lịch sử, khoa học, không gian… tất nhiên cùng với Đô rê mon.
Bạn còn nhớ đèn pin thu nhỏ trong truyện không? Người đọc có thể tưởng tượng ra mình sử dụng đèn pin thu nhỏ để co lại kích thước của những sinh vật nhỏ, có cánh và quan sát cấu trúc cơ thể và tập quán sinh học của chúng… Môn sinh học chưa bao giờ thực tế và thú vị đến như thế!
Hay trẻ em có thể sử dụng Takecopter tức chong chóng tre để bay và quan sát bằng những đôi mắt của chim, nhìn thế giới này từ trên cao, quan sát hướng gió để vận hành trực thăng tre tốt hơn, về hướng mình mong muốn… Đó là địa lý và vật lý học.
Chúng ta có thể du hành xuyên thời gian, xuyên không gian, từ chiều không gian này đến chiều không gian khác… Chúng ta có thể phiêu lưu xuyên vào lòng đất, nghiên cứu cấu trúc các tầng địa chất; chui vào trong cơ thể con người để nghiên cứu các bộ phận; khám phá vũ trụ bao la huyền bí; quay trở về thời tiền sử, kỷ nguyên khủng long….
Bộ truyện tranh được dựa trên những kiến thức rộng mở và nghiên cứu của tác giả chính, Fujiko F. Fujio (1933–1996). Mỗi một tập truyện được nghiên cứu rất kỹ lưỡng. Các câu chuyện về khủng long đều được nghiên cứu khoa học về thể trạng vật lý hay kỷ nguyên chúng sinh sống chứ không dựa trên sự tưởng tượng độc lập, 1 chiều của tác giả.
Cỗ máy thời gian có thể đưa trẻ em quay về kỷ nguyên khủng long hay cánh cửa thần kỳ, còn gọi là Dokodemo Door có thể dẫn chúng ta đi khắp nơi, từ đáy biển sâu cho đến rừng rập nhiệt đới hoang sơ hay những hành tinh xa lạ trong vũ trụ….
Chúng ta gọi Đô rê mon là sự kết hợp hoàn hảo của sự sáng tạo và trí tưởng tượng phong phú của tác giả Fujiko F. Fujio. Đó là một di sản lớn ông để lại cho đời.
Chính tác giả của bộ truyện và Việt Nam chúng ta cũng còn lại những kỷ niệm thật đẹp, dù ông đã không còn trên thế gian nữa. Chúng tôi cũng xin giới thiệu lại hai tấm ảnh ghi lại sự kiện xuất bản Bộ truyện tranh Đô rê mon tháng 1 năm 1993 tại Hà Nội. Ảnh này do một nữ phóng viên Nhật Bản chụp và tặng lại NXB Kim Đồng. Ảnh được chụp trước của trụ sở cũ của NXB Kim Đồng tại 64 Bà Triệu.

(Image courtesy of Kim Dong Publishing House–Những ngày phát hành Đô re mon những tập đầu tiên tại trụ sở của Nhà xuất bản Kim Đồng, 64 Bà Triệu, Hà Nội tháng 1, năm 1993.)

(Image courtesy of Kim Dong Publishing House–Tấm pano quảng cáo gắn trên tường do Họa sĩ Phạm Quang Vinh (nay là giám đốc NXB Kim Đồng) là người tổ chức thực hiện)

(Image courtesy of Kim Dong Publishing House–Phong bì thư gửi từ Nhật Bản tới Việt Nam, có chữ viết tay của ông Fujiko. Fujio)

(Image courtesy of Kim Dong Publishing House) Ông Fujiko. F. Fujio tên thật là Fujimoto Hiroshi. Ông sinh ngày 1 tháng 12 năm 1933 tại tỉnh Toyama ( Nhật Bản) và mất ngày 23 tháng 9 năm 1996 tại Tokyo. Trong chuyến đi thăm Việt Nam ngắn ngủi từ ngày 22/1 đến 25/1/1996 Ông đã để lại một kỷ niệm vô giá cho trẻ em Việt Nam đó là việc thành lập Quỹ Hỗ trợ giáo dục trẻ em Việt Nam mang tên Doraemon với số vốn ban đầu là tiền bản quyền bộ sách tranh truyện Doraemon trong lần xuất bản đầu tiên tại VN.  Đây là những tấm ảnh kỷ niệm của ông với nhà văn Lê Phương Liên một thành viên của Ban biên tập bộ sách Đô rê mon , người sau này đã đảm nhiệm chức vụ giám đốc điều hành Quỹ từ 1996 đến 2015.

(Image courtesy of Kim Dong Publishing House–Đây là bức ảnh ghi lại lúc 5g30 sáng ngày 25/1/1996 trước khi ra sân bay về nước,ông Fujiko. F. Fujio ký tặng nhà văn Lê Phương Liên chữ ký kỷ niệm.)

Reference:

Masaaki, Shindoh. “Doraemon in Learning Materials.” ABD Vol.34 No.1 (2003): 12. Print.

J.N remembered!